1953-groepsfoto ‘Rampenfonds-vakantieweek Eelde’ opent doos vol herinneringen
De wereld ging open in Eelde
Een oude foto van een Drents vakantieoord, gekocht op een boedelverkoping in Oudelande, begint een reis door vele handen. En brengt ‘oude bekenden’ bij elkaar – op een groepsfoto, en ‘in het echt’. De Bevelander was er bij.
Foto-onderschrift: 3e rij, vierde van rechts: Sam Mol. 2e rij van boven, vijfde van links: Hans Vogelaar. 2e rij van beneden, 3e van links: Gerard Korstanje.
Op een regenachtige avond, daags voor de negenenvijftigste ‘verjaardag’ van de Watersnoodramp, hebben Salomon Mol en Gerard Korstanje in café-restaurant 'De Graaf van Buren' een ontmoeting met Hans Vogelaar uit Kortgene. De Zuid-Bevelanders Mol en Korstanje hebben Vogelaar sinds hun gezamenlijke Rampenfonds-vakantieweek, in de zomer van 1953, niet meer gezien. Negenenvijftig jaar later bekijken ze samen de groepsfoto. In Eelde waren tot verbazing van de OBLS-leerlingen uit Baarland, Oudelande en Ellewoutsdijk ook ULO-leerlingen uit Kortgene ‘gelegerd’.
Oude (on)bekenden
De foto’s van de Rampenfondsweek, de leerlingen en ‘De Wolfhorn’ maken de tongen los. ‘Wie staat waar?’ ‘En ken je die ook?’ Iedereen herkent de onderwijzers, gemeentesecretaris Leen Evertsen, de jeugdwerkers Nagelkerke en Smallegange en de dominees Zunneberg en Beneder: “Die was streng!”, herinnert Sam Mol zich: “Er was die grote slaapzaal met allemaal jongens. Beneder bulderde ‘Stil! Slapen!’ Nou rookte hij pijp, dus vroeg ‘k: ‘Dominee, wa-rók je, Heerenbaai?’ Nou, meteen ‘Pats Pats!” Vogelaar denkt met plezier aan ’t Paterswoldse meer en boottochtjes. Mol: “Dat potje tegen de voetbalclub van Eelde, dat gingen we wel even winnen. Nou we kregen ze om de oren… 12-1.” Gerard Korstanje herinnert zich levendig de ochtendgymnastiek. “Waarschijnlijk omdat ik er een bloedhekel aan had.” “Als je ’s goed kijkt – op die groepsfoto,” maakt Sam Mol de anderen opmerkzaam: “Dan lachen d’r maar drie of vier.” “Vanwege de Ramp…?” Men is het eens: “In die tijd láchten de mensen gewoon niet op foto’s.”
KADER: fotospeurtocht
Initiatiefnemer Sam Mol uit Baarland koestert levendige herinneringen aan ‘Eelde-1953’, en wil al langere tijd iets met zijn foto’s doen. Samen met Gerard Korstanje uit Oudelande start hij rond 2003 een speurtocht om alle personen op de groepsfoto te achterhalen. De zaak raakt in een stroomversnelling als een klant Sam Mol, puur bij toeval, een foto van vakantieoord ‘De Wolfhorn’ toont, gekocht op een boedelverkoping in Oudelande. Via via weet Sam Mol contact te leggen met Ina Vogelaar-Post in Kortgene, waarmee de zoektocht naar de Noord-Bevelanders op de foto gestart wordt. Na haar overlijden maakt Hans Vogelaar het karwei af, geholpen door aanvullingen en aantekeningen van C. Jeremiasse en de families Mol en Platschorre.
Zeeland in nood
Hans Vogelaar herinnert zich ‘t minst van ‘Eelde’. Zelfs niet dat hij daar Ina Post al ontmoet moet hebben, de latere mevrouw Vogelaar. Zij staat schuin voor hem op de groepsfoto… Maar Vogelaar heeft goede redenen voor deze ‘vergeetachtigheid’. De maanden voorafgaand aan de watersnood van 1953 zijn dramatisch: vader Vogelaar is net invalide geworden, terwijl Hans maar ternauwernood hersteld is van een hersenvliesontsteking. Als in de Rampnacht van ’53 de golven zich vanaf twee kanten opgestuwd over de Spuikom in Kortgene uitstorten en meteen tientallen huizen en mensen wegvagen, moet Hans Vogelaar op een vriend wachten om zijn vader naar zolder te kunnen dragen. Het lukt net.
Nu komen de verhalen los. In Oudelande werd de familie Korstanje door een vissersboot opgepikt, waarna ze over de dijk verder konden vluchten richting Ovezande. In Baarland kwam het water de huizen in de dorpskern nog niet binnen, maar de toestand daarbuiten was her en der kritiek. In de Everingenpolder verdween de boerderij van Minderhoud in een gat. Mevrouw Korstanje: “Mijn opoe woonde op ’t Baarlandse Zandpadje. Ze werd net op tijd gevonden, op haar matras, drijvend boven haar bed op de eerste verdieping.” Bij Vogelaar kwam het water twee centimeter onder de zolder tot stilstand, zoals op een foto te zien is.
“In ’s-Gravenpolder bleef het droog. En je wist niet hoe het elders was, hoeveel water daar was”, vult Annie Mol aan. Daarmee raakt zij meteen de kern van de zaak. Het leven speelde zich in die tijd veel meer lokaal af: bakker, slager, dokter en notaris woonden om de hoek of in het volgende dorp. “Je zag dat er ook andere mensen waren dan in je dorp,” vatten Korstanje en Vogelaar het samen. “Door de Watersnoodramp werden de mensen juist op hun familie en dorpsgenoten teruggeworpen,” besluit Sam Mol, “In Eelde werd de wereld opeens een stuk groter.”
(*) Naschrift: Vrijwel alle namen van de personen op de groepsfoto zijn bekend. Wie daarover nadere informatie wil, kan contact opnemen met dhr. S. Mol uit Baarland, tel.nr. 0113-639476.
